Cumhuriyetin 100 yıllık geçmişinde Türk basketbol tarihine birçok isim adını yazdırırken, hem milli takım hem de kulüpler bazında tarihi başarılar bulunuyor.
NBA’e giden ilk Türk Mirsad Türkcan
Milli basketbolcu Mirsad Türkcan, Amerikan Basketbol Ligi’nde (NBA) oynayan ilk Türk basketbolcu olarak tarihe geçti.
Mirsad, 1998 yılında Houston Rockets tarafından ilk turda seçilerek NBA’e adım atan ilk Türk oldu. NBA kariyeri pek parlak geçmese de Türk basketbolculara ABD’nin yolunu açan Mirsad Türkcan, 2001-2002 sezonunda CSKA Moskova forması giyerken Avrupa Ligi’nde normal sezonunda en değerli oyuncusu (MVP) seçilen ilk Türk basketbolcu olma unvanını da aldı.
İlk ve tek NBA şampiyonu all-star Mehmet Okur
Mirsad Türkcan’ın açtığı yolda ilerleyen Mehmet Okur, NBA’de tarihi başarılara imza attı.
Detroit Pistons formasıyla 2003-2004’te şampiyonluğa uzanan Mehmet Okur, NBA’de şampiyonluk yüzüğüne sahip ilk ve tek Türk sporcu konumunda bulunuyor.
Mehmet Okur, ayrıca 18 Şubat 2007’de düzenlenen NBA All-Star’da da forma giyerek bunu başaran tek Türk basketbolcu oldu.
NBA’de bir Türk yıldız: Hidayet Türkoğlu
Şu anda Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanlığını yürüten Hidayet Türkoğlu, NBA’de Türk basketbolunu temsil etmiş en önemli isimlerin başında geliyor.
NBA’de 15 yıl forma giyerek en fazla maça çıkan Türk olma unvanını hala elinde bulunduran Hidayet Türkoğlu, Orlando Magic’in de tarihine geçmiş bir isim.
Orlando Magic’in en önemli yıldızı olarak 2008-2009’da Doğu Konferansı şampiyonluğuna ulaşan Türkoğlu, NBA finalinde ise tarihe geçen seride Kobe Bryant’ın Lakers’ına boyun eğdi.
Hidayet Türkoğlıu, 2007-2008’de ise En Çok Gelişim Gösteren Oyuncu ödülünü alarak, NBA’de sezon ödülü alan ilk ve tek Türk oyuncu oldu.
Unutulmazlar arasında Yalçın Granit
Türk basketbolunun en önemli isimlerinden biri olan ve 88 yaşında hayatını kaybeden Yalçın Granit, Avrupa’da forma giyen ilk Türk oyuncu olarak tarihe geçti.
Yalçın Granit, 1955 yılında Galatasaray’dan Fransa’nın Racing Paris takımına transfer olmuştu.
Avrupa Ligi’ni kazanan ilk Türk, sayı kralı İbrahim Kutluay
Türk basketbolunun önemli şutörlerinden biri olarak Cumhuriyet tarihindeki yerini alan İbrahim Kutluay, Avrupa’nın en büyük kupasını kazanan ilk Türk olarak kayıtlara geçti.
2001’de Yunanistan’a giden ilk Türk basketbolcu olan ve AEK’ya imza atan İbrahim Kutluay, efsane başantrenör Zeljko Obradovic’in takımı Panathinaikos’a 2001 yılında imza attı. İlk yılında takımın en önemli isimlerinden biri haline gelen Kutluay, Avrupa Ligi zaferi yaşayarak bu sevinci yaşayan ilk Türk basketbolcu olarak tarihteki yerini aldı.
Kısa bir süre NBA’de de forma giyen İbrahim Kutluay, 1998-1999 sezonunda Fenerbahçe’yle Avrupa Ligi’nde sayı krallığı da yaşadı.
Erman Kunter’den 153 sayı
Türk basketbol tarihinin en önemli yıldızlarından Erman Kunter, Türkiye’de bir maçta en fazla skor üreten oyuncu unvanını elinde bulunduruyor.
Erman Kunter, Fenerbahçe’nin 1988’de Hilalspor’u 175-101 yendiği maçta sarı-lacivertli formayla 153 sayı atarak rekor kırarken, ilk yarıda kaydettiği 81 sayıyla da bir devrede en fazla sayı üreten basketbolcu olarak tarihe geçti.
Kunter, 2009-2010’da Cholet’i Fransa Birinci Basketbol Ligi şampiyonu yaparak, antrenör olarak da bir ilke imza attı. Kunter, yabancı bir takımın başında lig şampiyonluğu yaşayan ilk ve tek Türk antrenör oldu.
Bütün sayılar Hüdai Budanur’dan
Türk basketbol tarihinde Beşiktaşlı Hüdai Budanur, kırılması güç bir rekora sahip.
1957 yılında İstanbul Spor ve Sergi Sarayı’nda yapılan İstanbul Ligi maçında Beşiktaş, İstanbul Karagücü’nü 110-56 yenerken, Budanur, siyah-beyazlıların 110 sayısını da tek başına attı.
WNBA’de oynayan ilk Türk: Nevriye Yılmaz
Cumhuriyet tarihinde kadınlarda en önemli sporculardan biri de milli basketbolcu Nevriye Yılmaz oldu.
Nevriye Yılmaz, Kadınlar Amerikan Basketbol Ligi’nde (WNBA) forma giyen ilk Türk olarak tarihe geçti. 2003 yılında Phoenix Mercury’e transfer olarak ABD’ye adım atan Nevriye, A Milli Kadın Basketbol Takımı’yla iki kez olimpiyatlarda yer aldı ve Avrupa şampiyonalarında birer gümüş ile bronz madalya aldı.
Galatasaray ve Fenerbahçe’yle büyük başarılar kazanan, sarı-kırmızılılarla bir kez de Avrupa Ligi zaferi yaşayan Nevriye Yılmaz, kariyerine Türkiye’de 10 lig, 6 Türkiye Kupası, 3 defa da Cumhurbaşkanlığı Kupası zaferi sığdırdı.
Tarihe geçen başantrenörler
Cumhuriyet tarihinde Türk basketboluna adını altın harflerle yazdıran isimlerin başında Aydın Örs, Ergin Ataman ve Aydan Siyavuş geliyor.
Türk basketboluna hem oyuncu hem de başantrenör birçok isim kazandıran Aydın Örs, 1996’da Efes Pilsen’e Koraç Kupası’nı kazandırarak Türkiye’ye ilk Avrupa kupasını getirdi. Efes Pilsen ve Fenerbahçe’yle kariyerinde 6 lig, dörder Türkiye Kupası ve Cumhurbaşkanlığı Kupası kazanan Aydın Örs, A Milli Erkek Basketbol Takımı’yla 2001’de Avrupa Şampiyonası’nda gümüş madalya elde etti.
Cumhuriyet tarihinin en başarılı Türk başantrenörü ise kazandığı kupalarla ve ilklerle Ergin Ataman oldu. Ataman, Türkiye’ye tam 4 kez Avrupa’da kupa getirdi.
Beşiktaş’la EuroChallenge, Galatasaray’la Avrupa Kupası kazanan Ergin Ataman, Anadolu Efes’le iki kez üst üste THY Avrupa Ligi’nde zirveye çıktı. Ülke dışında da takım çalıştıran Ergin Ataman, 2002’de İtalya’nın Montepaschi Siena takımına Avrupa’da Saporta Kupası’nı kazandırdı. Başarılı başantrenör, 6’şar kez Türkiye şampiyonluğu ve Türkiye Kupası, 8 defa da Cumhurbaşkanlığı Kupası zaferini tattı.
Şu an Yunanistan’da Panathinaikos’u çalıştıran Ataman; Beşiktaş, Galatasaray ve Anadolu Efes’le lig zaferi yaşayarak, 3 farklı takımla bunu başaran tek başantrenör olarak tarihe geçti.
Türkiye’de erkek basketbolunda en fazla şampiyonluk yaşayan başantrenör unvanı ise Eczacıbaşı ve Efes Pilsen’le toplam 7 kez zafere ulaşan Aydan Siyavuş’ta bulunuyor.
Kadın basketbolunda tarihe geçen başantenörler
Kadın basketbolunda Cumhuriyet tarihine geçen en önemli başantrenörler ise Ekrem Memnun, Zafer Kalaycıoğlu ve Ceyhun Yıldızoğlu oldu.
Kupa koleksiyoneri olan Zafer Kalaycıoğlu; Galatasaray, Fenerbahçe ve Yakın Doğu Üniversitesi’yle ligde zafere ulaştı. Kalaycıoğlu; ligde 8, Türkiye Kupası’nda 11, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda ise 8 kez zafere ulaştı.
Zafer Kalaycıoğlu, Yakın Doğu Üniversitesi’ne 2017’de FIBA Kadınlar Avrupa Kupası’nı da kazandırdı.
Galatasaray’la tarihe geçen Ekrem Memnun ise, 2014’te Avrupa Ligi’ni Türkiye’ye getiren ilk başantrenör olarak sarı-kırmızılıların başında yer aldı. Ekrem Memnun, Galatasaray’la 4 lig, 2 Türkiye Kupası, 4 Cumhurbaşkanlığı Kupası da elde etti.
Ceyhun Yıldızoğlu ise A Milli Kadın Basketbol Takımı’nı olimpiyatlara götüren ilk isim oldu. Yıldızoğlu yönetiminde milli takım, 2012 Londra Olimpiyat Oyunları’nda 5. olurken, Avrupa şampiyonalarında 2011’de gümüş, 2013’te ise bronz madalya elde etti. Milli takım Yıldızoğlu’yla 2014’te ise Dünya Kupası’nda dördüncü oldu.
Türk basketbolunun, Avrupa’da 14 kupası var
Cumhuriyet tarihinde Türk basketbolu kulüpler bazında tam 14 kez Avrupa kupası kazandı.
Erkeklerde Avrupa Ligi’ni Anadolu Efes 2, Fenerbahçe ise 1 defa aldı. Galatasaray ve Darüşşafaka BTK Avrupa Kupası’nı, Bahçeşehir Koleji FIBA Avrupa Kupası’nı, Beşiktaş ise FIBA EuroChallenge Kupası’nı birer kez kazanma başarısını gösterdi.
O zamanki adıyla Efes Pilsen, 1996’da Koraç Kupası’nı alarak Türkiye’ye ilk Avrupa zaferini getirdi.
Kadınlarda ise Galatasaray ve Fenerbahçe birer defa Avrupa Ligi zaferi yaşadı. Galatasaray ayrıca iki kez, Yakın Doğu Üniversitesi ise bir defa FIBA Avrupa Kupası’nı Türkiye’ye getirdi.
Fenerbahçe Kadın Takımı, bu sezon Süper Kupa’yı da kazanarak Türk takımlarının Avrupa’daki kupa sayısını 14’e çıkardı.
12 Dev Adam, 2001 ve 2010’da gönüllerde taht kurdu
A Milli Erkek Basketbol Takımı, Cumhuriyet tarihinde iki kez uluslararası arenada final oynadı.
2001 yılında Türkiye’de düzenlenen Avrupa Basketbol Şampiyonası’ndaki başarısıyla “12 Dev Adam” unvanını alan milli takım, organizasyonda final oynadı. Yugoslavya’ya kaybeden Türkiye, gümüş madalya alarak milli takımlar bazındaki en büyük başarısını elde etti.
Türkiye 2010’da Dünya Şampiyonası’na ev sahipliği yaparken “12 Dev Adam” bir kez daha final oynama başarısı gösterdi. Finalde yıldızlar topluluğu ABD’ye yenilen Türkiye, dünya ikincisi olarak gümüş madalya aldı.
A Milli Kadın Basketbol Takımı iki kez olimpiyat gördü
Kadın basketbolunda Türkiye’nin Cumhuriyet tarihindeki yükselişi 2000’li yıllarda başladı.
Milli takım 2012 ve 2016’da olimpiyatlara giderek Türkiye’ye büyük gurur yaşattı. Ay-yıldızlılar, 2011’da Avrupa ikincisi, 2013’te Avrupa üçüncüsü, 2014’te dünya dördüncüsü, 2012’de olimpiyat beşincisi, 2016’da ise olimpiyat altıncısı oldu.
Türk basketbolunda diğer ilk ve rekorlar
– Türkiye ilk kez 1949 yılında Kahire’deki Avrupa Şampiyonası’na katıldı.
– 1951 yılında 7. Avrupa Şampiyonası’nda Türk hakem İzzettin Somer, final maçını yöneterek bu alanda bir ilke imza attı.
– 1959 yılında Türkiye, tarihinde ilk kez Avrupa Şampiyonası’na ev sahipliği yaptı.
– 1961 yılında Galatasaray, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası ilk turunda Yunanistan’ın Olympiakos ekibini 2 maçta da yenerek, Avrupa kupalarında tur atlayan ilk Türk takımı olma başarısını gösterdi.
– 1980 yılında Eczacıbaşı Erkek Basketbol Takımı, Avrupa Kupa Galipleri Kupası’nda çeyrek finale yükselen ilk Türk takımı oldu.
– 1981 yılında Avrupa Karması’na seçilen ilk Türk oyuncu Efe Aydan.
– ABD’de Evansville Üniversitesi takımıyla NCAA play-off’larında oynayan ilk Türk oyuncu Emir Turam.
– Uluslararası alanda ilk milli maç Yunanistan ile 24 Haziran 1936’da yapıldı. Beyoğlu Halkevi Salonu’nda yapılan maçı, Türkiye 49-12 kazandı.
– Uluslararası alanda ilk resmi maç ise Şili ile 7 Ağustos 1936’da oynandı. Berlin Olimpiyatları’nda yapılan maçı Türkiye 30-16 kaybetti.
– 1956 yılında yapılan ilk gençler Türkiye birinciliğini Fenerbahçe kazandı.
– Türkiye, Balkan Şampiyonası’na ilk kez Sofya’da 1960 yılında katıldı. Türkiye, 1981 yılında Balkan şampiyonu oldu.
– Levent Topsakal, Türkiye-İrlanda yıldız milli maçında 78 sayı atarak, milli formayla bir maçta en çok sayı atan oyuncu unvanını aldı.
Kaynak: TRT Haber
