Ukrayna’daki savaş, iki ana karşıt ülke kampı yarattı. Bir yanda Demokrasiler İttifakı ve bir Otoriterler Grubu.
Ukrayna kriziyle bağlantılı jeopolitik gerilimlerin artması, iki ana karşıt ülke kampını öne çıkardı: bir tarafta Demokrasiler İttifakı ve diğer tarafta bir Otoriter Rejimler Grubu. Bununla birlikte, bir yandan ulusal çıkarlarını uluslararası gelişmelerle dengelemeye çalışırken diğer yandan barışçıl diplomasi ve küresel bağlantıları sürdürme ihtiyacını savunan bazı ülkeler taraf seçmekte direndiler.
Bu sözde “arada kalan” ülkelerin sayısı çok olsa da (özellikle Latin Amerika, Afrika ve Güney ve Orta Asya’da), bunlardan sadece birkaçı çok taraflılık ve şiddet karşıtı ilkelere açık sözlü bir bağlılığı destekledi. Bunlardan biri, son küresel gelişmelerin ülke ekonomisine ve istikrarına yönelik ciddi zorluklara rağmen, söylemi ve eylemleriyle BM Şartı’nda yer alan uluslararası ilkelere bağlılığını tutarlı bir şekilde gösteren Kazakistan’dır. Etkileyici bir şekilde, Kazakistan’ın Batılı ülkeler tarafından Rusya’ya uygulanan ekonomik yaptırımlara güçlü bir şekilde uyması, zamanın testinden geçti.
Ocak 2022’deki şiddetli darbe girişimi ve komşusu Rusya’yı içine alan devam eden uluslararası kriz de dahil olmak üzere bir dizi istikrarsızlaştırıcı olayın ortasında Kazakistan, cumhurbaşkanlığı yetkilerini sınırlamak, oligopollerle savaşmak ve çalınan varlıkları geri almak gibi ülke içinde demokrasiyi ve istikrarı güçlendirmeye yönelik önemli adımlar attı. eski rejimin yandaşları tarafından ülke. Kazakistan ayrıca Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne olan taahhütlerini yerine getirdi ve Avrupa’da enerji ve gıda güvenliğine katkıda bulundu.
Geçen yıl, St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda Vladimir Putin ile halka açık bir tartışmada Başkan Tokayev, ülkesinin BM’nin egemenlik ve toprak bütünlüğü ilkelerine bağlı kaldığını açıkça belirtti. “Kazakistan ne Tayvan’ı ne Kosova’yı ne Güney Osetya’yı ne de Abhazya’yı tanıyor. Bu ilke, bize göre Luhansk ve Donetsk olan yarı devlet birimlerine uygulanacak” dedi. Kazakistan’ın bu tutumu dile getirildi ve BM Ukrayna ile ilgili kararlarda oylama modelindeki tutarlılıkla kanıtlandı.
Kazakistan, cumhurbaşkanlığının yetkilerini sınırlamak, oligopollerle savaşmak ve eski rejimin yandaşları tarafından ülkeden çalınan varlıkları kurtarmak gibi ülke içinde demokrasiyi ve istikrarı güçlendirmeye yönelik önemli adımlar attı.
Yine de, (çok daha güçlü iki komşu, yani Çin ve Rusya ile jeopolitik bir üçgene sıkışmış nispeten daha zayıf bir ülke tarafından) uluslararası demokratik ilkelere bu tür ısrarlı bağlılık, Kazakistan hakkında görünüşte yerleşik olan olumsuz görüşü değiştirmeye yetmedi. Özellikle Batı’da güçlü bir bakış açısıyla, “insan hakları” bayrağı altında oligarklar, uluslararası STK’ları ve medyayı, vekil siyasi şahsiyetlerinin otoriter istismarın kurbanları olduğuna inandırabilirler. Kazakistan mahkemelerinin bu yerel vekillere karşı aldığı her karar eleştirildiğinde, onların oligarşik derebeyleri, Kazakistan’ın uluslararası güvenilirliğine ve itibarına zarar vermenin yanı sıra onun yeni başlayan demokrasi inşası sürecini baltalama pahasına muazzam bir avantaj elde ediyor.
Böyle bir dava, Eylül 2017’de hırsızlık ve zimmete para geçirme suçlarından üç yıl ertelenmiş hapis cezasına çarptırılan Kazakistan vatandaşı Zhanbolat Mamai ile ilgilidir. Bağımsız bir gazeteci ve siyasi aktivist olarak kabul edilen Mamai’nin Kazakistan yasalarını tekrar ihlal ettiği iddia edildi ve bir hükümet temsilcisine hakaret etmekle (Kazakistan Ceza Yasası, Madde 378 uyarınca), yanlış bilgi yaymakla (Madde 274 uyarınca) ve yasadışı protestolar düzenlemekle (Madde uyarınca) suçlandı. 488). Uluslararası Af Örgütü, bu kararı hükümetin bir “misilleme eylemi” olarak nitelendirdi. Ancak, Af Örgütü’nün Mamai davasıyla ilgili haberleri, hikayenin yalnızca yarısını anlatıyor.
Yasadışı eylemlerle suçlanan Mamai, daha sonra kendisini zulüm gören bir insan hakları savunucusu olarak konumlandırdı. Bir Kazakistan bankasından milyarlarca dolar çalan ve ardından ülkeyi terk eden Muhtar Ablyazov’dan mali ve siyasi destek aldı. Ablyazov şimdiden Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Fransa’daki çeşitli davaları kaybetti. Mamai’nin Ablyazov’un parasını Kazakistan Demokrat Partisi adlı kayıtlı olmayan bir siyasi partiyi yönetmek için kullandığı iddia ediliyor.
Bununla birlikte, Mamai davasının yukarıdaki yönleri bazen insan hakları örgütleri tarafından dikkate alınmamaktadır.
Mamai’nin (378. ve 274. Maddelerde öngörüldüğü üzere) hapiste olmadığını, bunun yerine ertelenmiş bir hapis cezası aldığını da belirtmekte fayda var.
Tüm tarafların dikkate alınmaması şimdi Kazakistan’da tepkiyle karşı karşıya. Yerel STK’lar, bu yüksek profilli davalar nedeniyle Kazakistan’a saldırmanın arkasındaki motivasyonların gerçekten insan haklarıyla ilgili olup olmadığını sorguluyor. Bu arada hükümet, sosyal refah, sağlık ve mali durumlarının korunması da dahil olmak üzere Kazakistan halkının günlük kaygılarını gidermek için reformlar uyguluyor.
Kazakistan hükümetinin hem uluslararası hem de iç ilişkilerinde yönetmeye çalıştığı zorlu dengeleme eylemi birçok zorlukla karşı karşıya. Ancak hak ettiği yerde kredi verilmelidir. Bu ortamda, Batılı STK’lar ve medyanın eski Kazakistan rejiminden yararlananların taktiklerine kapılması, yalnızca ülkenin yeni ortaya çıkan demokratikleşme sürecine ve Orta Asya’nın başka yerlerinde hala yaygın olan otoriterlikten ve yolsuzluktan kurtulma çabalarına zarar verdi.
Luc Rodehefer, bir dış politika uzmanı ve serbest çalışan bir finansal analisttir. Eski bir bankacı, şu anda Fransa’da yaşıyor ve AB ile gelişmekte olan piyasalar arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkileri araştırıyor.
